İlknur Özaydın ile Kentsel Dönüşümde Güvenli Yapılar

İlknur Özaydın ile Kentsel Dönüşümde Güvenli Yapılar

İlknur Özaydın, 16 Mayıs 2012’de Resmi Gazete’de yayımlanan 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun’un ardından, Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nde kentsel dönüşüm uzmanı olarak göreve başladı. Bu kurum, günümüzde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Kentsel Dönüşüm Başkanlığı olarak biliniyor. Özaydın, bu yasanın hazırlanmasında kritik bir rol oynamış bir isim olarak tanınıyor ve 2015 sonrasında da kentsel dönüşüm alanındaki çalışmalarına devam etti.

Kentsel Dönüşüm ve Özaydın’ın Vizyonu

İlknur Özaydın, kentsel dönüşümün “afet riski altındaki bölgeler ve riskli yapıların güvenli ve yaşanabilir hale getirilmesi” olduğunu belirtiyor. Bu süreci geniş bir perspektifle değerlendirerek, yüksek yaşam kalitesine sahip, afetlere dayanıklı, sosyal donatılar ve güçlü altyapıya sahip, sosyal bütünleşmeyi teşvik eden yaşam alanları yaratmayı amaçlıyor. 6306 sayılı yasanın hedefi, tehlikeli alanlardaki çarpık yapılaşmayı yenileyerek ya da iyileştirerek güvenilir ve sürdürülebilir yaşam alanları oluşturmaktır.

Kentsel Dönüşüm Süreci Nasıl İşler?

Kentsel dönüşüm süreci, mülk sahiplerinin oy çokluğuyla karar almasıyla başlar. Maliklerden biri, gerekli belgelerle Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş firmalara başvuruda bulunduğunda, bu başvuru üzerine riskli yapı tespit raporu hazırlanır ve yapı riskli ya da risksiz olarak sınıflandırılır. Riskli olarak belirlenen yapı, ilgili tapu müdürlüğü tarafından işaretlenir ve maliklere bildirilir. Malikler, bu duruma 15 gün içinde itiraz edebilirler. Anlaşmazlık durumunda, kamulaştırma süreci başlar ve yapı açık artırma yöntemiyle satışa çıkarılır.

Afet Risk Yönetimi

Türkiye, büyük depremler yaşamış ve deprem haritasında önemli bir yer tutan bir ülkedir. Deprem oluşum mekanizmalarını anlamak ve deprem sırasında yapılması gerekenler konusunda bilgi sahibi olmak oldukça önemlidir. Teknik olarak, yapıların inşa edileceği zeminlerin detaylı analiz edilmesi, deprem yönetmeliğine uygun binaların inşa edilmesi, acil durum erken uyarı sistemleri ve çeşitli simülasyonlarla afet riskleri yönetilebilir. Doğal afetleri tamamen engelleyemesek de, önleyici tedbirler alarak olası zorlukları azaltabiliriz.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın Finansal Destekleri

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, konut yapım ve ediniminde 2 yıl anapara ödemesiz dönem ile yıllık 840 baz puan faiz desteği ve üst limiti 1.250.000 TL olan kredi faiz desteği sunmaktadır. İşyeri yapım ve ediniminde ise, işyeri yapım kredisi için 2 yıl anapara ödemesiz, azami 7 yıl vade ve 800.000 TL üst limit belirlenmiştir. Ayrıca, yerinde dönüşüm projeleri kapsamında depremden etkilenen vatandaşlar bu desteklerden yararlanabilirler. Bakanlık ayrıca, 18 aylık kira yardımı ve tek seferlik ödemeler de sağlamaktadır.

Teknik Terimler: Riskli Yapı, Rezerv Alan ve Riskli Alan

• Riskli Alan: Zemin yapısı veya zemin üzerindeki yapılaşma nedeniyle can ve mal kaybı riski taşıyan ve Cumhurbaşkanınca riskli olarak belirlenen alan.
• Riskli Yapı: Ekonomik ömrünü tamamlamış veya yıkılma ya da ağır hasar görme riski taşıyan yapı.
• Rezerv Alan: Şehir planlama sürecinde gelecekteki ihtiyaçları karşılamak ve sağlıklı kentleşmeyi desteklemek amacıyla geliştirilmesi öngörülen alanlar.

7471 Sayılı Kanunun Getirdiği Düzenlemeler

7471 sayılı kanun, 6306 sayılı kanun kapsamında rezerv alanların yeniden tanımlanması, riskli yapıların denetimi, tahliyesi ve yıkımı ile ilgili önemli değişiklikler getirmiştir. Kentsel Dönüşüm Başkanlığı’nın yeniden yetkilendirilmesi, rezerv yapı alanlarına ilişkin sınırlamaların kaldırılması, yeni yapı hak sahipliğinin yeniden tanımlanması ve riskli yapıların yıktırılması için hak sahiplerine en fazla 90 gün süre verilmesi gibi düzenlemeler bu değişiklikler arasındadır.

Uluslararası Kentsel Dönüşüm Örnekleri

Dünya genelinde kentsel yenileme, geliştirme ve dönüşüm projeleri geniş bir yelpazede uygulamaya konulmuştur. Örneğin, 1853 yılında Paris’te yapılan dönüşüm projeleri, 1909’da New York Central Park ve Chicago örnekleri, Çin’de Şanghay, Guangzhou ve Piper Gaubatz bölgelerinde, Almanya’nın Ruhr bölgesindeki Duisburg-İç Liman projeleri, Danimarka’nın Kopenhag Superkilen ve Avustralya’nın Brisbane şehrindeki dönüşüm projeleri gibi örnekler, kentsel dönüşümün uluslararası düzeydeki uygulamalarını ve başarı öykülerini sergilemektedir.